GMINA PSZCZEW

Przebywając na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego nie sposób pominąć chronionych elementów krajobrazu, jakimi są zabytki kultury materialnej i obiekty architektoniczne.

Pszczew
Malowniczo położony wśród lasów i jezior. Wzmianki o nim pochodzą z XIII wieku, a prace wykopaliskowe i znaleziska archeologiczne, prowadzone na półwyspie Katarzyna, dowodzą, że już w IX stuleciu zostały w tej okolicy wzniesione grody obronne i osada hutnicza. Z zabytków do dziś zachowanych wymienić należy:
• Późnorenesansowy kościół Św. Marii Magdaleny zbudowany w latach 1632-1654, z cennym obrazem Matki Boskiej wśród Aniołów z 1630 r.,
• Barokowa Plebania z XVIII wieku otoczona zabytkowym parkiem z okazałymi pomnikami przyrody,
• Zespół dworski, składający się z budynku pałacowego, z 2 połowy XIX wieku oraz zabudowy gospodarczej i dwóch dziedzińców.
• W rynku Pszczewa, w drewniano-szachulcowej chacie krytej gontem, z przełomu XVII-XVIII wieku, mieści się Muzeum Regionalne, pod nazwą "Dom Szewca", posiadające stałą ekspozycję historii Pszczewa,
• Wśród rozłożystych lip, na rynku, od 1896 roku stoi murowana kapliczka z figurką Św. Józefa,
• Historyczne znaczenie ma również kapliczka z kamienną figurką Św. Wojciecha, ustawiona na wzgórzu, przy drodze do Silnej, na miejscu dawnego drewnianego kościoła stojącego tu do 1774 r., a upamiętniającego wizytę Św. Wojciecha na tym terenie.
• Niewątpliwą atrakcją Pszczewa jest Prywatna ekspozycja zbiorów pszczelarskich p. Tadeusza Bryszkowskiego.

Rokitno
• Znajduje się tu Sanktuarium Matki Bożej Rokitniańskiej, miejsce pielgrzymek wiernych z całej Diecezji i okolic. W barokowym kościele z 1748 r., dawnym opactwie Cystersów Bledzewskich, z rokokowym wnętrzem z 1758 r. znajduje się łaskami słynący obrazem Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej. Sanktuarium otoczone jest pięknie utrzymanym parkiem.
• Na wzgórzu, na wschód od Rokitna, przy drodze do Lubikowa, od 1671 r. stoi mała, polna kaplica związana z kultem cudownego obrazu Matki Bożej Rokitniańskiej. Wewnątrz małej świątyni znajduje się ołtarz z figurką Matki Bożej Fatimskiej, którą podarował Jan Paweł II.
• Na południe od Rokitna, przy zakręcie drogi do Międzyrzecza, spotykamy uroczą kapliczkę z figurką N.M.P.

Kamionna
Wieś, która do 1784 r. posiadała prawa miejskie. Zachował się tu ciekawy charakter XIX wiecznej zabudowy. Do najcenniejszych zabytków Kamionnej należą:
• Przepiękny gotycki kościół z wieżą i dzwonnicą. Mury kościoła wykonane są z czerwonej cegły, zdobione są fryzami. Wschodni szczyt posiada 3 kondygnacje zdobione cegłą o ornamencie siatkowym Kościół zbudował w 1499 r. opat Bledzewski Mikołaj Kamiński, ówczesny właściciel Kamionnej. Bardzo cenne jest także wyposażenie kościoła. Zobaczyć tu można zabytkowe figury, ołtarze, rzeźby i obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVI wieku. Całość otacza ceglany mur, za którym roztacza się malownicza panorama doliny rzeki Kamionki.
• Na rynku Kamionnej, obok dawnego ratusza, stoi kapliczka Św. Wawrzyńca, mająca chronić mieszkańców przed pożarami.

Lewice
• Znajduje się tu neogotycki kościół p.w. Św. Mikołaja zbudowany w połowy XIX wieku
• Obok starej stacji kolejowej znajduje się wodociągowa wieża ciśnień z 1908 r., nieczynna i mocno zdewastowana.
• Na zakręcie, przy drodze na Kaliska, stoi kapliczka wotywna, a dalej, za zabudowaniami, okazały dąb, pod którym odpoczywał podobno Napoleon.

Łowyń
• Znajduje się tu dość ciekawy kościół z 1920 r., malowniczo usytuowany nad jez. Łowyńskim.
• Obok domu nr 4, za niewielkim ogrodzeniem, stoi zabytkowa kapliczka z figurą NMP
• Druga kapliczka znajduje się przy szkole

Mnichy
Wieś ta to część dawnego dużego majątku ziemskiego. Pozostał po nim:
• Piętrowy dworek z 1904 r. otoczony parkiem podworskim z ciekawymi okazami drzew, znajduje się tu: rządcówka, gorzelnia i zespół folwarczny z końca XIX wieku.
• Naprzeciw bramy wjazdowej i dalej przy drodze do Międzychodu, stoją jedne z najładniejszych kapliczek

Mniszki
To zespół mieszkalno-folwarczny z końca XIX wieku, będący częścią dawnego dużego majątku ziemskiego.

Silna
Obok kościoła i plebani z 1928 r., znajduje się oryginalna drewniana dzwonnica, a przy polnych i leśnych drogach 5 murowanych kapliczek.

Policko
Znajduje się tu dawny dom pastora z przełomu XIX i XX wieku, z charakterystycznym murem szachulcowym. Wśród zabudowań gospodarczych widoczny jest oryginalny, szachulcowo-drewniany spichlerz z 1844 r. z łamanym dachem, niestety mocno zniszczony. W parku podworskim i nad brzegiem Obry rośnie wiele okazałych drzew o charakterze pomnikowym.

Żółwin i Kuligowo
Są to wsie, które ze względu na stary charakter zabudowy objęte zostały ochroną konserwatorską. To wieś znana od 1231 r. Posiada starą drewnianą dzwonnicę, stojącą obok nowego kościoła o ciekawym i oryginalnym wyglądzie. Wieś zdobią 4 kapliczki, pięknie wkomponowane w krajobraz.

Lutol Mokry
To wieś znana od 1231 r. Posiada starą drewnianą dzwonnicę, stojącą obok nowego kościoła o ciekawym i oryginalnym wyglądzie. Wieś zdobią 4 kapliczki, pięknie wkomponowane w krajobraz.

Trzciel
Miasto nad Obrą między jeziorami Młyńskim i Konin. We wczesnym średniowieczu gród obronny.
• Najciekawszym zabytkiem miasta jest jego układ urbanistyczny. Zachował się tu zespół kalenicowych domów małomiasteczkowych, o konstrukcji przeważnie szachulcowej, z przełomu XIX/XX wieku.
• Na uwagę zasługuje kościół Św. Wojciecha, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1510 r. Obecny wystrój i wygląd kościoła to efekt gruntownego remontu przeprowadzonego w latach 1928 -1929.
• W dawnym parku pałacowym, przy szkole, rosną dorodne lipy, platan i inne drzewa pomnikowe.
Najbardziej charakterystycznym elementem małej architektury w krajobrazie są kapliczki. Można je spotkać przy głównych drogach i na skrzyżowaniach dróg polnych. Bywają one murowane i drewniane, zaniedbane i zniszczone, z większymi i mniejszymi oznakami ludzkiej pamięci. Na terenie Parku jest ich około 60-ciu, niektóre mają bardzo ciekawą historię.